اعتماد به نفس بالا، نشانه قدرت دفاع کودک در مبارزه با مشکلات زندگی است.
اعتماد به نفس مجموعه اعتقادات و احساساتی است که نسبت به خود داریم. در حقیقت شکل گیری اعتماد
به نفس از دوران شیرخوارگی ( صفر تا دو سالگی ) آغاز می شود.
در این دوران کسب مهارتهای حرکتی – شناختی و موفقیت کودک در انجام بعضی فعالیتهای مربوط به خود
مانند توانایی راه رفتن، غذا خوردن و ... به رشد خودباوری و اعتماد به نفس کودک کمک موثری می نماید.
چند عامل در ایجاد عزت نفس مهم است:
احساس آنکه دیگران کودک را دوست دارند، احساس آرامش و امنیت و درک لیاقت و خبرگی در انجام
کارها، معمولا برای خبرگی در کاری نیاز به تمرین و ممارست است که این کارها زمان بر است. از طرف
دیگر باور کودک درباره خود بر مبنای تعاملات او با اطرافیان به خصوص در والدین در ابتدا شکل می گیرد.
به این دلیل است که رابطه صحیح والدین با کودکان کمک موثری بر تقویت خودباوری کودک می نماید.
اعتماد به نفس از تعریف دیگران ایجاد نمی شود، بلکه کودک باید از طریق سعی، اشتباه کردن و تلاش
دوباره مجدد اعتماد به نفس به دست بیاورد. زیاده روری در تعریف و تمجید موثر است، تعریف بیش از
اندازه، انگیزه فرصت تلاش بیشتر را از کودک می گیرد.
شما باید به کودکتان فرصت ریسک و تجربه های جدید را بدهید، برایش موقعیت انتخاب ایجاد کنید و اجازه
بدهید خودش مشکلاتش را حل کند و در عین حال بتواند روی پشتیبانی شما نیز حساب کند.
خصوصیات کودک متکی به نفس:
با دیگران به راحتی ارتباط برقرار می کند و به آسانی دوست پیدا می کند. از فعالیتهای گروهی لذت می برد.
نسبت به خود و دنیای اطراف خود خوشبین است. از عقیده خود دفاع می کند. حتی اگر دیگران با او مخالفت
کنند.
شما با استفاده از روشهای مختلف می توانید اعتماد به نفس کودکان را تقویت کنید:
1. صبور و بردبار باشید:
مجبور نیستید که که با تمام کارهای کودکان موافقت کنید، اما سعی کنید که از آنها قدردانی کرده و ایده های
آن ها را تصدیق کنید. وقتی که کودکان متوجه شوند که دقیقا والدینشان به آن ها گوش می دهند، از
راهنمایی های آنها بیشتر استفاده می کنند. به کودکانتان اجازه دهید که در بر طرف کردن مشکلاتشان،
تصمیم گیرنده باشند. مسئله ای که بیشتر والدین با آن روبرو هستند این است که به غلط تمایل دارند خیلی
سریع فرزنداشان را از مخمصه نجات دهند.
کودکانی که والدینشان نسبت به خطاهای آن ها بیش از حد حساسیت نشان می دهند، ریسک پذیری کمتری
داشته و در نهایت اشتباه شان توسط دیگران سرزنش می شوند.
2. بی قید و شرط عشق بورزید:
اعتماد به نفس کودک وقتی شکوفا می شود که نوعی علاقه بی قید و شرط را ببیند، عشقی که می گوید :
دوستت دارم، هر که باشی و هر چه انجام دهی. وقتی کودکتان را صرفنظر از توانائیهایش، مشکلاتش،
اخلاقش، یا قدرتش می پذیرید، به او بیشترین کمک را می کنید. بنابراین، او را در عشق خود غرق کنید. او
را تا می توانید بغل کنید، ببوسید و به پشتش بزنید و فراموش نکنید به او بگویید که چقدر دوستش دارید.
وقتی مجبورید در موردی به او تذکر بدهید، به او بفهمانید تذکر شما در مورد رفتارش است و نه خودش.
3. توجه کنید:
وقتی را برای توجه کامل به کودک خود کنار بگذارید. این بسیار به احساس اعتماد به نفس کودک شما کمک
می کند چون به او این پیغام را می دهد که شما فکر می کنید او مهم و ارزشمند است. با او ارتباط چشمی
برقرار کنید تا معلوم باشد که واقعا دارید به چیزی که می گوید گوش می دهید.
4. محدودیت ها را یادش بدهید:
چند قانون منطقی برای کودک خود وضع کنید. مثلا، اگر به او می گویید که موقع دوچرخه سواری در خیابان
باید کلاه سرش بگذارد، اجازه ندهید بدون کلاهش به خانه دوستش برود.
اگر بداند که بعضی قوانین خانوادگی نقش روی سنگ شده اند، احساس امنیت بیشتری می کند و به زودی بر
طبق انتظارات شما زندگی خواهد کرد.
5. از ریسک کردن های سالم استقبال کنید:
کودکتان را به کشف چیزی ساده، مثل خوردن غذایی متفاوت، یافتن دوستان تازه، یا اسکیت سواری تشویق
کنید. به کودک خود اجازه تجربه های کم خطر را بدهید و در مقابل تقاضاهای او در دخالت خود مقاومت کنید.
پریدن وسط کار او و گفتن این که " خودم می کنم " او را وابسته بار می آورد و اعتماد به نفس او را کم
می کند.
6. اجازه بدهید اشتباه کند:
این ها درس های با ارزشی برای اعتماد به نفس کودکتان هستند. بنابراین اگر کودکتان با وقت تلف کردن در
اتاق خوابش از اتوبوس مدرسه جا مانده است، او را تشویق کنید که بیندیشد دفعه بعد چطور رفتار کند بهتر
است. به این ترتیب اعتماد به نفسش صدمه نمی بیند و خواهد فهمید که گاهی می شود اشتباه کرد. اگر
خودتان اشتباه کردید، به آن اعتراف کنید.
7. از اتفاقات مثبت تجلیل کنید:
همه تشویق پذیر هستند، بنابراین سعی کنید چیزهای خوبی را که کودکتان در روز انجام می دهد با صدای بلند
اعلام کنید. مثلا به پدرش بگویید : سجاد، امروز همه تکالیفش را سریع انجام داد. با این کار او را در
معرض تحسین خود و پاسخ دلگرم کننده ی پدرش قرار می دهید.
8. خوب گوش کنید:
اگر کودکتان نیاز به حرف زدن دارد، بایستید و به چیزی که برای گفتن دارد خوب گوش دهید. او نیاز دارد
احساس کند که افکارش، احساساتش، خواسته ها و نظراتش مهم هستند.
به او کمک کنید با نام گذاشتن روی احساساتش با آن ها راحت کنار بیاید.
با پذیرفتن احساساتش بدون قضاوت درباره آن ها، به احساسات او اعتبار می بخشید و نشان می دهید که
برای چیزی که می خواهد بگوید ارزش قائلید. اگر احساسات خود را با او در میان بگذارید مثلا بگویید:
من نگران مامان بزرگم. خیلی مریضه. او هم در بیان احساسات خودش اعتماد به نفس پیدا می کند.
9. از مقایسه کردن اجتناب کنید:
نظراتی مثل چرا سعی نمی کنی مثل برادرت باشی؟ یا چرا مثل دوستت مودب نیستی؟
فقط کودکتان را به یاد مشکلاتش می اندازد و در او احساس خجالت، حسادت و رقابت را تشدید می کند. اگر
بگذارید کودکتان بداند که او را بخاطر منحصر به فرد بودنش تحسین می کنید، او هم ارزش بیشتری برای
خودش قائل می شود.
10. احساس همدردی کنید:
اگر کودکتان خودش را به شکلی ناخوشایند با خواهر برادرها یا همسالانش مقایسه می کند مثلا می گوید:
چرا نمی تونم مثل دوستم توپ پرت کنم، با او همدردی کنید و بعد روی یکی از توانایی هایش تاکید کنید. مثلا
بگویید: آره راست میگی دوستت توپ پرت کن خوبیه، تو هم خوب می دوی. این به کودکتان کمک می کند
متوجه شود که ما همه نقاط قوت و ضعفی داریم و لازم نیست که حتما بی عیب باشد تا احساس خوبی درباره
خود داشته باشد.
11. تشویق کنید:
هر کودکی نیاز به شکلی از حمایت از جانب عزیزانش دارد که پیغام می دهند: ما به تو ایمان داریم. ما تلاش
هایت را می بینیم. ادامه بده.
تشویق یعنی تشخیص دادن پیشرفت و نه فقط پاداش دادن به نتیجه ای. پس اگر کودکتان با مسئله ای ریاضی
دست و پنجه نرم می کند، به جای این که بگویی: نه اینطوری نیست. بگذار برات حلش کنم. بگویید:
خیلی داری تلاش می کنی. تقریبا به جواب رسیدی.
تشویق به رسمیت شناختن تلاش است.
12. ادب و نزاکت را به او یاد بدهید:
آخرین هدف پرورش دادن نظم و ترتیب است که کودک را حتی اگر در کنارش نباشید، مسئولیت پذیر بار
می آورد. مطمئن باشید هرگز با تهدید کردن و تحقیر کردن فرزندتان به نتیجه مطلوب نخواهید رسید.
ادامه دارد ...
منبع: ماهنامه آموزشی و اطلاع رسانی کودک شماره 90 و 91
نویسنده: آیه سادات نیا
